Produkt dnia
AGRISAN 30 kg - sucha dezynfekcja
AGRISAN 30 kg - sucha dezynfekcja
120,00 zł
szt.
Zachowanie zwierząt jako przedmiot naukowych dociekań

Zachowanie zwierząt jako przedmiot naukowych dociekań.

Pod pojęciem „zachowanie” rozumie się skoordynowane reakcje osobnika służące zaspokojeniu określonej potrzeby – biologicznej, psychicznej lub społecznej – zachodzące pod wpływem czynników wewnętrznych lub bodźców zewnętrznych. Formami zachowania mogą być zarówno proste reakcje ruchowe:

  • kinezy,
  • taksje,
  • tropizmy,

jak też u zwierząt wyższych – złożone akty ruchowe, nabyte lub dziedziczne, nazywane reakcjami lub czynnościami behawioralnymi.

Akty ruchowe są niczym innym jak przemieszczaniem się, pokonywaniem odległości oraz przeszkód rzeczowych, czyli manipulowaniem przedmiotami. Możemy ponadto zaliczyć tutaj także

  • mimikę,
  • wokalizację,
  •  pozy – powszechny bezdźwięczny sposób porozumienia w świecie zwierząt: grożenie, uległość czy dowody dominacji.

Zachowanie:

  • służy ochronie przed niebezpieczeństwem,
  • ułatwia poznawanie otoczenia,
  • umożliwia rozród,
  •  opiekę nad potomstwem,
  • tworzenie grup społecznych.

Założeń klasycznego behawioryzmu nie da się utrzymać we współczesnej psychologii, która uznaje świadomość za specyficzny sposób funkcjonowania ludzkiego mózgu, ani w neurobiologii, która badając zachowanie zwierząt, używa takich procedur jak pobudzanie i hamowanie ośrodków mózgowych, blokada transmisji synaptycznej, manipulacje na poziomie genomu.

Etologia i ekologia behawioralna.

Etologia jest obiektywistyczną nauką biologiczna, badającą zachowanie w aspekcie przyczynowym i przystosowawczym, a także zajmująca się rozwojem filogenetycznym i ontogenetycznym reakcji behawioralnych. Uznaje ona istnienie zjawisk subiektywnych u zwierząt, nie opiera jednak na nich interpretacji zachowania.

Nauka ta opiera swoje teorie głownie na obserwacji zwierząt w ich naturalnym środowisku. Podległa jej dziedzina – neuroetologia – zajmuje się procesami nerwowymi, które decydują np. o zjawisku wpajania, tzw. imprinting.

Ekologia natomiast zajmuje się relacjami między populacjami a ich środowiskiem nieożywionym i ożywionym.

Ekologia behawioralna:

  • bada strategie przyjmowane przez zwierzęta przy ograniczonej podaży pokarmu (wzrost agresji, migracje),
  •  śledzi zachowania zwierząt, gdy pokarm rozmieszczony jest nierównomiernie,
  • gdy dostępne są róże jego rodzaje,
  • bada geograficzne rozprzestrzenianie się gatunków w zależności od:

*        klimatu,

*        dostępności pożywienia,

*        liczebności populacji.

Celem szeroko rozwiniętych badań stają się zachowania eksploaracyjne zwierząt.

Biorąc za punkt wyjścia teorię poziomów integracji, analizę zachowań eksploaracyjnych rozpoczyna się od opisu samego zachowania.

  1. Odruch orientacyjny

Reakcja orientacyjna (odruch orientacyjny) polega na zwrocie ciała w kierunku bodźca wywołującego reakcję. Stąd bywa często porównywana do taksji. W szerszym ujęciu termin ten może określić nastawienie narządów zmysłu w kierunku napływającej stymulacji lub służy do opisu procesów zachodzących w receptorach oraz ośrodkowym układzie nerwowym. Reakcja orientacyjna jest odpowiedzią na bodziec zewnętrzny.

  1. Ogólna eksploaracja ruchowa.

To wprowadzone w 1960 roku przez Berlyne’a pojęcie, oznacza formę eksploracji jako zachowanie nieukierunkowane na określony obiekt. Odmianą tego typu zachowania, które jest jednoznacznie najczęściej analizowane u zwierząt, jest patrolowanie. Polega na przemierzaniu przestrzeni, która już dobrze została wcześniej przez zwierzę poznana, jak jego własne terytorium.

  1. Eksploaracja percepcyjna

Podczas badań nad zachowaniem rezusów, po raz pierwszy termin eksploaracji percepcyjnej został w 1953 użyty przez R. A. Butlera. Badał on zachowanie tych małp, polegające jedynie na wpatrywaniu się w obiekt. Stwierdził, że możliwość patrzenia na określone obiekty ma znaczną wartość nagradzającą.

  1. Reakcje badawcze

Jest to froma zachowań eksploaracyjnych skupionych na jednym przedmiocie, ściśle określonym. Jednak reakcje badawcze są niejako wyższym etapem poznawczym w porównaniu do eksploaracji ruchowej i percepcyjnej. Zawierają one bowiem zarówno:

  • obmacywanie,
  • manipulację,
  • sprawdzanie właściwości fizycznych przedmiotu, np. gryzienie.

 

  1. Ciekawość poznawcza.

Kategorię tę podczas swoich badań w 1960 r. stworzył Berlyne. Klasyfikuje je jednak jako zachowanie przypisane jedynie człowiekowi, zawierające:

  • obserwację,
  • myślenie poznawcze,
  • konsultację.

Konieczność przemieszczania.

Zwierzęta opuszczają kryjówki ze względu na żerowanie albo są do tego skłaniane przez warunki klimatyczne.

Mechanizm tzw. nawigacji, czyli poruszania się zwierząt na zasadzie kompasu i znajomości terenu, szczególnie intensywnie badany był u gołębi. Najważniejsza informacja, którą jest położenie słońca, musi być zintegrowana ze wskazaniami endogennego zegara biologicznego. Dzięki niej ptak rozpoznaje, jaka jest pora dnia i w którym miejscu jest słońce. Jednak gołębie radzą sobie i bez tej informacji, gdy niebo jest całkowicie zachmurzone, a nawet w nocy. Zakładanie gołębiom soczewek kontaktowych utrudniających widzenie, nie upośledzało nawigacji, jedynie ptak lądował nie całko wiem precyzyjnie w gołębniku. Kiedy gołębiom zakładano na grzbiet magnes albo nakładano na głowę hełm zawierający elektromagnes, zakłócało to nawigację tylko przy braku słońca, natomiast nie miało znaczenia w dni słoneczne.

Wędrowność jest cechą nie tylko ptaków, lecz także ryb, gadów, ssaków, a nawet owadów. Są dwie przyczyny wędrowności. Pierwsza polega na poruszaniu się między strefami o różnych zależnie od pory roku, zasobach żywności. Drugą jest szukanie miejsc o odpowiednich warunkach do rozrodu. Wiele zwierząt podejmuje takie właśnie wędrówki.

Rozwój ewolucyjny wędrowności stanowi przedmiot dociekań wielu badaczy. Właściwość ta, choć ma duże znaczenie adaptatywne, wiąże się z o wiele większym kosztem niż osiadły tryb życia. Przypuszcza się, że w pierwszym etapie powstała wędrowność krótkodystansowa, obejmująca też przemieszczenia pionowe, która potem przekształciła się w wędrowność o dalekim zasięgu, gdy koszt takiej podróży równoważył podjęcie ryzyka.

W najbliższej przyszłości można oczekiwać dalszego udoskonalenia metod badawczych, jakimi posługuje się neurobiologia. Już obecnie są podejmowane prace nad zwiększeniem rozdzielczości metod obrazowania mózgu. Lepsze urządzenia nie tylko zwiększą skuteczność rozpoznawania uszkodzeń mózgu, lecz także stworzą większe możliwości badania funkcji ośrodków mózgowych. Nieinwazyjne metody badania mózgu znajdą też zastosowanie w doświadczeniach na zwierzętach, zwłaszcza na małpach. Wyeliminuje to konieczność stosowania zabiegów operacyjnych.

W badaniach neurobiologicznych będzie nadal aktualny problem pamięci i starzenia się. prowadzone będą badania nad wyjaśnieniem przyczyn chorób układu nerwowego upośledzających pamięć, zwłaszcza Alzheimera, która staje się poważnych problemem społecznym. Przedmiotem badań będą też choroby powodujące zaburzenia ruchowe.

Można spodziewać się postępu w badaniach związków biologicznie aktywnych, jak:

  • neuroprzekaźniki,
  • neuromodulatory,
  • neurohormony,
  • czynniki troficzne.

Poznanie mechanizmu działania dotychczas znanych i odkrycie nowych związków zaowocuje rozwojem neurofarmakologii. Powstaną nowe leki, które znajdą zastosowanie w leczeniu nerwic i chorób psychicznych.

W związku z rozwojem biologii molekularnej powstanie zapotrzebowanie na badania nad zachowaniem zwierząt transgenicznych i otrzymanych metodą klonowania. Wyniki tych badań umożliwią ocenę genetycznego podłoża czynności popędowo-emocjonalnych, procesów percepcyjnych, uczenia się i pamięci, sterowania ruchem. Pozwolą rozróżniać wrodzone i nabyte mechanizmy zachowania.

 

Bibliografia:

Bogdan Sadowski „Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt”

W. Pisula „Psychologia zachowań eksploracyjnych zwierząt”

do góry
Pies i kot
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl