Produkt dnia
AGRISAN 30 kg - sucha dezynfekcja
AGRISAN 30 kg - sucha dezynfekcja
120,00 zł
szt.
Rozpoznawanie ciąży

Rozpoznawanie ciąży,

Cz. 1

Dane ogólne.

Możliwość rozpoznawania u poszczególnych zwierząt wczesnej ciąży lub jej wykluczenie, jak również ustalenie stanu płodności jest bardzo ważne zarówno z punktu widzenia hodowlanego, jak i ekonomicznego. Postępowanie przy badaniu na ciążę powinno opierać się o określone metody, które muszą być bezpieczne dla samicy i płodu oraz dawać możliwie wysoki odsetek trafnych rozpoznań w każdym okresie ciąży. Ponadto powinny one umożliwiać szybkie przeprowadzenie badania nawet u większej liczby zwierząt przy nieznacznym nakładzie technicznym i bez poważniejszych kosztów, równocześnie zapewniając w krótkim czasie bezbłędny wynik. Dotychczas brak jest jednak takiego sposobu rozpoznawania ciąży u różnych gatunków zwierząt użytkowych, który by zadośćuczynił wszystkim wymogom. Jednak metody klinicznej diagnozy ciąży u bydła i klaczy oraz badanie pośrednie u koniowatych, dające prawie 100% trafnych rozpoznań, są bliskie spełnienia większej części wymaganych właściwości.

Ciążę można w zasadzie stwierdzić za pomocą podanych sposobów.

  1. Oglądanie i omacywanie z zewnątrz.

Badaniem tym zasadniczo stwierdza się tylko te zmiany ciążowe, które są uchwytne za pomocą oglądania i omacywania (palpacji). Wśród nich na czoło wysuwają się ruchy płodu często widoczne lub wyczuwalne w późniejszym okresie ciąży zwłaszcza u dużych zwierząt. Do tego dołączają się jeszcze inne, mniej lub bardziej wyraźne objawy lub dowody ciąży, które mogą ułatwić rozpoznanie. Zalicza się do nich:

  • dane uzyskane z wywiadu,
  •  ociężałość,
  • wzrost apetytu,
  •  wyraźną poprawę stanu odżywienia,
  • powiększenie gruczołu mlecznego.

Czasem z dużym prawdopodobieństwem można wnioskować o istnieniu ciąży na podstawie wymienionych objawów, zwłaszcza jeśli zbiegnie się ich większa liczba, lecz takie postępowanie ni posiada dostatecznej siły dowodowej. W celu uniknięcia błędnych rozpoznań niezbędne jest bezpośrednie wyczucie płodu.

  1. Badanie wewnętrzne.

Omacywanie przez prostnicę macicy oraz innych odcinków narządów płciowych, którego przeprowadzenie jest możliwe jedynie u dużych zwierząt, daje przy odpowiedniej wprawie i doświadczeniu pewnie i natychmiastowe wyniki.

  1. Metody biologiczne, chemiczne i fizyczne.

Tego rodzaju badanie pośrednie powinno być stosowane z jednej strony tam, gdzie badane nie jest możliwe bądź nie daje wyniku, z drugiej w tych przypadkach, gdy ze względów racjonalizacji pracy lekarsko – weterynaryjnej istnieje możliwość zastąpienia rozpoznawania klinicznego w inny sposób. Obecnie wydajność takich metod jest zadowalająca jedynie y koni, natomiast w odniesieniu do świń, Pomo licznych usiłowań zmierzających w różnych kierunkach, nie opracowano dotychczas próby dającej wysoki odsetek wyników.

Dzięki wieloletniemu stosowaniu u koni i bydła badania przez prostnicę metoda ta umożliwia nie tylko pewne rozpoznanie ciąży lub jej wykluczenie, lecz także pozwala zarówno na wykrycie ewentualnych schorzeń układu rozrodczego, jak też przyczyn dotyczących zaburzeń czynności ośrodków regulujących procesy rozrodcze lub innych czynnościowych nieprawidłowości w ich przebiegu.

Badanie kliniczne dużych zwierząt, a szczególnie bydła, będzie zdecydowanie wysuwać się na czoło nawet w przypadku ewentualnego rozwoju ciążowych prób pośrednich, gdyż tylko za jego pomocą można bezpośrednio stwierdzić zmiany zachodzące w przebiegu cyklu płodowego oraz procesy uwarunkowane ciążą. Ponadto badanie to zapewnia właściwą ocenę stanu dróg rodnych z punktu widzenia nadzoru higieniczno-hodowlanego i ginekologicznego pojedynczego zwierzęcia lub stada.

W czasie klinicznego badania dużych zwierząt ogólnie obowiązuje zasada, zwłaszcza w pierwszych 3-4 miesiącach domniemanej ciąży, ażeby pomimo danych wywiadu i zapewnień właściciela zwierzęcia usiłować znaleźć niezmienioną, tj. nieciężarną macicę. Dopiero wtedy, kiedy możliwe jest ustalenie obecności odchyleń od normalnego stanu macicy nieciężarnej powinno nastąpić systematyczne omacywanie narządu i ocena jego:

  • powiększenia,
  • asymetrii,
  • treści,
  • eksploracja jamy miednicy i jamy brzusznej.

 Jajniki, podobnie jak ich otoczenie, omacuje się jedynie w przypadku wykluczenia ciąży.

 W razie trudności w ustaleniu wyraźnych objawów, należy przerwać badanie i jeśli nie można zastosować innych metod poznawczych, jak np. u klaczy, powtórzyć je po upływie dwóch tygodni. Uporczywe i długotrwałe badanie przez prostnicę nie prowadzi do celu, gdyż:

  • stanowi ono udrękę zwierzęcia,
  • wywołuje ono u niego odruchy obronne,
  •  powoduje uszkodzenie błony śluzowej prostnicy.

Jeśli po tego rodzaju badaniu nastąpi poronienie, stanowi ono dla właściciela zwierzęcia podstawę do mniemania, że winę za nie ponosi lekarz weterynarii. W wyjątkowych, nagłych przypadkach można zastosować środki uspokajające.

U owcy, kozy i małych zwierząt kliniczne rozpoznanie ciąży za pomocą omacywania powłok i ustalenia zawartości jamy brzusznej możliwe jest dopiero w ostatniej 1/3 jej przebiegu. U świń istnieją bardziej korzystne stosunki anatomiczne, umożliwiające badanie przez prostnicę.

Za istotny warunek powodzenia zabiegów diagnostycznych u wszystkich poddawanych badaniu gatunków należy uznać dokładne unieruchomienie zwierzęcia, co z jednej strony zapobiega:

  • zbędnemu podnieceniu,
  •  odruchom obronnym,
  •  zewnętrznym uszkodzeniom ciała,
  •  obrażeniom wewnętrznym badanego,

z drugiej zaś chroni badającego przed rozproszeniem uwagi oraz zbędną stratą czasu.

Przede wszystkim zaś badający powinien posiadać znajomość i opanowanie techniki badania w odniesieniu do różnych gatunków zwierząt.

Przy rektalnym badaniu dużych zwierząt, rękę obficie powleczoną środkiem śliskim i złożoną na kształt klina należy lekkimi ruchami obrotowymi ostrożnie wprowadzać i przesuwać ku przodowi z uwzględnieniem lub wykorzystaniem odruchu zwieracza odbytu oraz perystaltyki jelit. W podobny sposób trzeba w zasięgu działania ręki badającego możliwie dokładnie opróżnić jelita z kału, unikając przy tym przeciwdziałania parciom i falom skurczów macicy. Zrozumiałe jest, że niezbędne przy tym jest przestrzeganie higieny.

Podejrzenie ciąży i sformułowanie wyników badania.

Rozpoznanie ciąży powinno mieć miejsce w możliwie wczesnym jej okresie. Jeśli w ubiegłym dziesięcioleciu rozpoznanie wczesnej ciąży stanowiło jedynie ważną umiejętność dodatkową, to obecnie ekonomika produkcji zwierząt na skalę przemysłową, zwłaszcza w odniesieniu do bydła i trzody chlewnej, czyni z niej czynność konieczną. Badanie kliniczne pozwala na stosunkowo wczesne stwierdzenie ciąży tylko u krów i klaczy. Posiadający wprawę lekarz wet. powinien postawić trafne rozpoznanie ciąży u bydła już po upływie 4-5 tygodni, a u klaczy nawet nieco wcześniej. Jednakże nie każdy praktykujący lekarz wet. potrafi stwierdzić wczesną ciążę na podstawie wyników badania klinicznego, przy czym związane jest to z pewnymi trudnościami o charakterze:

v  obiektywnym,

v  subiektywnym.

Z tego względu obecnie uważa się, że lekarz musi pewnie rozpoznać 8-10 tygodniową ciążę. Rozpoznania wątpliwe powinny być ograniczone do minimum i wymagają one dodatkowego badania wyjaśniającego zwykle po upływie 14 dni, wyjątkowo zaś 4 tygodni.

Sformułowanie wyników badania klinicznego musi być jednoznaczne i ograniczać się do konkretnych stwierdzeń.

  1. Samicę określa się jako cieżarną, jeśli istnieją wyraźne objawy ciąży (np. wyczuwalny płód lub błony płodowe). Można użyć również zwrotu „ w dniu dzisiejszym stwierdzono ciążę” z podaniem daty, gdyż badający odpowiada tylko za stan obecny zwierzęcia, nie może natomiast wnioskować o ewentualnych wypadkach (np. poronienie) mogących zajść później.

 

  1. Samicę określa się jako nieciężarną, gdy wyniki badania nie dają podstawy do stwierdzenia ciąży. Z uwagi na to, że trafność rozpoznania wczesnej ciąży zależy od wprawy badającego, a także należy liczyć się z wprowadzającymi w błąd lub skąpymi danymi wywiadu, przeto celowe jest zamieszczenie w protokole następującego dopisku: „zwierzę jest nieciężarne, zakładając, że nie było ono kryte ani też unasienniane od przynajmniej … tygodni”. Poza tym sformułowanie orzeczenia „ brak jakichkolwiek objawów ciąży” świadczy o tym, ze badający z całą odpowiedzialnością wyklucza w tym okresie możliwość jej istnienia”.

 

  1. „Nie stwierdza się objawów” – takie sformułowanie stanowi nic nie mówiące dla praktykanta stwierdzenie, które w pewnych okolicznościach jest zobowiązaniem do przeprowadzenia w ustalonym terminie powtórnego badania wyjaśniającego. Ustna lub pisemna wypowiedź w sensie „zwierzę prawdopodobnie ciężarne” lub „prawdopodobnie nieciężarne” jest po względem rzeczowym i prawnym sporna i bezwartościowa dla praktyki.

 

Istnieje konieczność prowadzenia notatek dotyczących wyniku badań oraz przekazywania ich odpisów gospodarstwu. Poza tym należy stosować rejestrację wszystkich zabiegów hodowlano-higienicznych w ten sposób, ażeby stanowiły one dla dokumentacji bądź komputerowego opracowania danych zbiór umownych wskaźników.

 

Rozpoznawanie ciąży,

Cz. 2

Rozpoznawanie ciąży u bydła.

Kliniczne rozpoznawanie.

Wprawdzie podstawową zasadą przy badaniu na ciążę jest znalezienie nieciężarnej macicy, jednak często wykorzystuje się również wywiad (termin krycia), którego dane pozwalają na szybkie wyliczenie domniemanego czasy trwania ciąży. Dzięki temu badający stara się ustalić zmiany zgodne ze spodziewanymi dla tego okresu ciąży, co ostatecznie potwierdza jego istnienie. Tego rodzaju postępowanie pozwala na zaoszczędzenie czasu, jednak dla mało doświadczonego lekarza weterynarii stwarza to niebezpieczeństwo subiektywnej sugestii i w związku z tym popełnienia przeoczeń w przypadku uzyskania wprowadzających w błąd danych lub stwierdzenia zmian patologicznych łudząco przypominających ciążę.

Zmiany ciążowe w narządach płciowych cechuje równomierny i stopniowy rozwój. Jednak ich opis musi ograniczyć się do uchwycenia i scharakteryzowania najbardziej wyraźnych dla danego momentu ciąży lub jej okresu objawów.

Pierwsze 4 tygodnie.

Brak wyraźnych objawów ciążowych. Brak rui po upływie 21 dni – około 5-15% błędu. Niekiedy silniejsza pigmentacja, tworzenie się fałd i podobne do entropiom wwijanie się skóry warg sromowych, przy czym zwiększa się uczulenie (sensybilizacja) macicy. U chudych jałówek stosunkowo rzadko, lecz udaje się już wyczuć zarodek wielkości małego ziarna fasoli.

Okres od 5 do 8 tygodni.

Za istnieniem ciąży przemawiają następujące objawy:

a)      asymetria rogów macicy, przy czym róg ciężarny jest wyraźnie powiększony,

 

b)      ścieńczenie ściany i chełbotanie (fluktuacja) w rogu ciężarnym,

 

c)       od 5 tygodnia wyczuwalna jest podwójna ściana macicy (chwyt za błony płodowe),

 

d)      od 4 – 5 tygodnia możliwe jest wyszukanie pęcherza płodowego. Przy objęciu i przepuszczaniu rogu ciężarnego zgodnie z jego długością wyczuwa się przesuwający się pod palcami pęcherz płodowy wraz z zarodkiem.

 

U pierwiastek oraz u chudych zwierząt łatwiej jest stwierdzić wymienione objawy niż u dobrze odżywionych i starszych, u których poza tym w miarę wzrostu liczby urodzonych cieląt ściany rogów macicy ulegają zgrubieniu. W przypadku ciąży bliźniaczej chełbotanie stwierdza się w obu rogach i dlatego możliwe są pomyłki ciąży z ropomaciczem.

Okres od 9 do 13 tygodnia.

Podane objawy są już w tym okresie silniej wykształcone i wyczuwalne; zarodek około 8 tygodnia wraz z błonami płodowymi osiąga wielkość jaja kurzego. Macicę można ułożyć na podsuniętej z boku pod nią dłoni, przy czym wyraźnie wyczuwalny jest wtedy płód. Często około 8 tygodnia ciąży w rogu ciężarnym znajduje się przypominające retortę zawinięcie, które może stwarzać trudności diagnostyczne. Około 10 tygodnia macica opuszcza się już poza przednią krawędź spojenia łonowego, daje się jednak objąć od góry, a przeważnie także z boku i z dołu. Po upływie 12-13 tygodni (3 miesięcy) macica osiąga wielkość ludzkiej głowy, płód można łatwo stwierdzić na podstawie „balotowania” (przeciwuderzenia), ponadto wyczuwalne są już łożyszcza.

Okres do 4 do 5 tygodni.

Dużą uwypukloną na kształt balona macicę znajduje się łatwo; również bez trudu wyczuwa się:

  • płód,
  • łożysko,
  •  wody płodowe.

Po raz pierwszy można stwierdzić tzw. drżenie tętnicy macicznej środkowej; jajniki są już z trudem dosięgalne. U jałówek w okresie tym następuje wzrost wymienia oraz zgrubienie podstawy strzyków, które przyjmują stożkowaty kształt i ulegają wydłużeniu.

U dużych i głębokich krów około 4-5 miesiąca ciąży macica w następstwie opuszczenia się do dolnej ściany brzucha może leżeć i poza zasięgiem ręki badającego. Rozpoznanie opiera się wtedy na stwierdzeniu:

  • łożyszcz,
  •  chełbotania wód płodowych,
  •  drżenia tętnic macicznych.

Okres od 6 do 7 miesiąca

Macica nadal przybiera na objętości oraz ciężarze i przesuwa się po ukośnie ustawionej, dolnej ściany brzucha ku przodowi i dołowi. Często daje się wymacać już tylko grube, mięsiste i napięte pasmo tkanek oraz tylny odcinek macicy. Niekiedy macicę pokrywają jelita, a często wklinowuje się ona pod żwacz. Balotowanie płodu nie zawsze udaje się już wywołać; stwierdza się jednak łoższycza oraz łatwo można wywołać drżenie tętnicy macicznej środkowej, przy czym właściwości zaczyna przejawiać także tętnica maciczna tylna.

Okres od 7 do 8 miesiąca

Powiększająca się macica wraz z rozwijającym się płodem przybliża się do miednicy tak, że znalezienie płody nie nastręcza trudności, gdyż części jego można wyczuć nawet przez ścianę pochwy; stwierdza się także spontaniczne albo sprowokowane ruchy płodu. U jałówek pojawia się obrzęk wymienia, a w przypadku ciąży praworożnej u oglądanych od tyłu zwierząt widoczne jest w prawej dolnej części ściany brzusznej bardziej lub mniej wyraźne gruszkowate uwypuklenie na bok lub na bok i ku dołowi. Niekiedy przy ciąży praworożnej w okolicy prawego fałdu kolanowego można wysłuchać tony serca płody. Prócz tego w tym czasie udaje się za pomocą dość silnych i szybkich pchnięć lekko złożoną pięścią w głąb powłok brzusznych wspomnianej okolicy wyczuć wytrącony z równowagi i powracający do pierwotnego położenia płód (balotowanie).

Rozpoznawanie ciąży u koni.

Kliniczne rozpoznanie.

Tylny odcinek macicy klaczy leży w postaci płaskiego szerokiego tworu na dnie jamy miednicznej l ma on konsystencję podobną do jelit i zwykle ni wykazuje wyraźnych cech charakterystycznych. Z tego też względu przy omacywaniu wewnętrznych narządów płciowych należy uwzględnić następujące stałe punkty orientacyjne.

 

 

1)       Rozwidlenie macicy.

 

Wprowadzoną do prostnicy ręką przesuwa się poziomo aż w okolicę nerek, a następnie zgina się palce i przy lekkim ucisku ku dołowi cofa się ją wraz z prostnicą ku tyłowi. W ten sposób natrafia się na miejsce przejścia macicy w dwa rogi, przy czym ręka zwisa na nich. Rozpoczynając stąd badanie, można wyszukać i obmacać:

  • macicę,
  • rogi macicy,
  •  jajniki,
  • okolicę jajników.

 

2)      Jajniki.

 

Dłoń i palce głęboko wprowadzonej do prostnicy ręki skierowuje się bocznie i lekko ku górze i przy powolnym cofaniu ręki bada się przez omacywanie przestrzeń leżąca przed wejściem do miednicy dopóty, dopóki nie znajdzie się położonego z badanej strony jajnika. Jajniki odróżniają się od łatwych do pomylenia grudek kałowych dużą wrażliwością na ucisk (przy nieznacznym nawet nacisku klacz przejawia niepokój i przestępuje z nogi na nogę).

 

3)      Szyjka macicy.

 

Wprowadzoną do pochwy ręką chwyta się część pochwową szyjki macicy i spycha się ją ku górze w kierunku sklepienia pochwy; pochwy drugą ręką znajdującą się w prostnicy można bez trudu wyczuć poszczególne odcinki macicy.

 

Okres do 6 tygodnia

Około od 18 do 40 dnia ciąży rogi macicy przejawiają wyjątkowo silną kurczliwość przy dotyku. Są ona na kształt prętów skierowane w stronę jajników, stają się okrągłe na przekroju o tęgiej konsystencji, przy czym pęcherz płodowy powoduje wyraźnie wyczuwalne uwypuklenie ściany w miejscu, w którym się znajduje. Przy jednoczesnym ścieńczeniu ściany rogu macicy pęcherz płodowy wraz z zarodkiem opuszcza się stale ku dołowi, uzyskują po upływie 5-7 tygodni wielkość jaja kurzego do gęsiego, osiąga przy tym najniżej położone miejsce w podwieszeniu rogu.

Okres od 6 do 8 tygodnia.

Pęcherz płodowy ma wielkość od gęsiego jaj do wielkości pięści i wrzecionowaty kształt oraz wykazuje chełbotanie (okres małego pęcherzyka). Róg ciężarny uwypukla się coraz bardziej ku dołowi.

Okres od 3 miesięcy

Więzadło podwieszające ciężarny róg w następstwie zwiększania się jego ciężaru wyraźnie napina się i pociągane przez powiększoną macicę w kierunku dogłowowym zmienia swój przebieg. Jego przednia krawędź, która początkowo przebiegała z góry ku dołowi i tyłowi, a następnie prawie pionowo, obecnie skierowana jest ukośnie w dół i ku przodowi, przy czym kąt nachylenia stale się zmniejsza. Pęcherz płodowy jest wielkości głowy ludzkiej, przejawia chełbotanie (okres dużego pęcherzyka) i obciąga róg macicy ku dołowi.

Okres od 4 miesięcy do 6 miesięcy

Róg ciężarny układa się na dolnej ścianie brzucha i przesuwa się nadal ku przodowi. Macica – podobnie jak u bydła - w następstwie przemieszczania się poza zasięg ręki i przykrycia przez pętle jelit może być trudna do omacania. Za ciążą przemawiają:

  • szerokie,
  • mięsiste,
  • przebiegające ponad przednią krawędzią spojenia łonowego pasmo tkanek (szyjka macicy),
  • nierównomiernie (niesymetrycznie) napięte więzadła podwieszające macicy,
  • drżenie tętnicy.

Okres od 7 miesiąca.

Dzięki zwiększeniu się zawartości macicy rozciąga się ona stale do góry i ku tyłowi i daje się bez trudu wymacać, chociaż ponad nią leżą pętle jelit. W okresie tym można już dokładnie wymacać części płodu, a około ósmego miesiąca ciąży – zaobserwować jego ruchy.

CDN.

 

Rozpoznawanie ciąży,

Cz. 3

Rozpoznawanie ciąży u owiec i kóz

W obecnej dobie podstawowe znaczenie w utrzymaniu stada ma znalezienie prostego i łatwego sposobu rozpoznawania ciąży zwłaszcza u owiec, możliwego do wykorzystania na miejscu nie tylko przez lekarzy weterynarii. Stosowane ostatnio fizyczne metody stwarzają nadzieję na możliwość racjonalnego ich wykorzystania w stadach (na skalę masową).

Kliniczne rozpoznanie.

Owce i kozy bada się na ciążę najlepiej omacywaniem od tyłu ich powłok brzusznych za pomocą złożonych i zwróconych ku sobie obu dłoni. U zwierząt otłuszczonych można posługiwać się przy badaniu lekko zaciśniętymi dłońmi, a przy ostrożnym postępowaniu nawet pięściami, przy czym wywierany z obu stron na powłoki brzuszne ucisk powinien być umiarkowany. Ponadto należy próbować stwierdzić ewentualną obecność płodów metodą piąstkowania. Leżące na dnie jamy brzusznej płodu można wyczuć również w sposób następujący: zwierzę oboma ramionami obejmuje się od tyłu, a następnie rytmicznie bardziej lub mniej silnie unosi się jego powłoki brzusznej ku górze i opuszcza ku dołowi; wytrącony ze stanu równowagi płód opadając na dno jamy brzusznej uderza w rękę badającego. Stwierdzenie obecności płodów przed upływem około 100 dni ciąży nie zawsze jest możliwe. U zwierząt pochodzących pierwszą ciążę około 65-75 dnia ciąży uwydatnia się obrzęk wymienia.

Próby fizyczne.

W ostatnich latach rozpoznawanie ciąży u pojedynczych owiec oraz w stadach na skalę masową, a także u kóz oraz doświadczalnie u suk, przeprowadza się za pomocą ultradźwięków, przy czym wykorzystuje się fenomen Dopplera. Chodzi tu o uzyskanie słyszalności lub możliwości pomiaru fal, których częstotliwość zmienia się przy odbiciu od poruszających się obiektów. Bada się tony serca płodu bądź szmery związane z krążeniem płodowym. Urządzenie wysyłające fale i ich odbiornik, umieszczone w małej wspólnej obudowie, najlepiej jest przyłożyć w miarę możliwości do pozbawionej owłosienia skóry powłok brzusznych owcy, którą ustawia się w pozycji siedzącej. Różnice częstotliwości fal bądź wyzwolone przez tętno ich nasilenie lub spadek przetwarza na słyszalne dźwięki odpowiednie urządzenie z głośnikiem lub słuchawkami. Przy umiejętnej obsłudze aparatu próba ta gwarantuje uzyskanie dużej liczby trafnych rozpoznań ciąży, przy czym począwszy od 66 dnia jej istnienia odsetek prawidłowych wyników stale wzrasta u może osiągnąć nawet 99% badanych przypadków.

Próby labolatoryjne.

Spośród wielu sprawdzonych metod laboratoryjnego rozpoznawania ciąży najbardziej przydatna wydaje się próba Kocha ze śluzem szyjkowym. W celu jej wykonania pobiera się z zewnętrznego ujścia kanału szyjki kulkę śluzu szyjkowego, wielkości od ziarna pszenicy do ziarna kukurydzy, którą gotuje się przez 1-3 minut. W przypadku braku ciąży śluz ulega rozpuszczeniu, natomiast przy jej obecności pozostaje nadal zbity lub też ścina się na obwodzie, a w środku przyjmuje brązowe zabarwienie.

Rozpoznawanie ciąży u świń.

W odniesieniu do loch, przede wszystkim zaś ich:

  • chowu i tuczu na skalę przemysłową,
  • względy hodowlane,
  •  ekonomiczne

narzucają konieczność opracowania prostej i niezawodnej metody rozpoznawania wczesnej ciąży. Znane obecnie metody i te z nich, które stosuje się w praktyce stanowią poważny postęp w stosunku do lat uprzednich, nie są jednak całkowicie zadowalające.

Kliniczne rozpoznawanie.

Niekorzystne stosunki przestrzenne w kostnym kanale rodnym lochy sprawiają, że ręka wprowadzona do prostnicy może jedynie osiągnąć przednią krawędź spojenia łonowego, natomiast niemożliwe jest przesunięcie jej w kierunku bardziej obszernej jamy brzusznej. Ze względu na ograniczoną możliwość swobodnego poruszania ręki wymacanie płodów nie zawsze jest łatwe; położone jednak na przedniej krawędzi kości biodrowej skrzyżowanie tętnicy biodrowej i tętnicy macicznej środkowej daje się wymacać palcami. W przypadku zaawansowanej ciąży stwierdza się wyraźne zgrubienie tętnicy macicznej środkowej, która osiąga średnicę tętnicy biodrowej oraz wzrost jej przepustowości przy jednoczesnym pojawieniu się drżenia ścian naczynia.

Warunkiem badania loch przez prostnicę są:

  • normalne warunki przestrzenne w obrębie miednicy,
  • umiarkowana wielkość dłoni badającego,
  • ciężar ciała zwierzęcia zbliżony do 150 kg.

Sposobem tym ciążę u loch rozpoznaje się zwykle nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy.

Próba hormonalna, prowokacja hormonalna.

Podanie unasienienym lub krytym lochom mieszaniny androgenu i estrogenu wyzwala u zwierząt niezapłodnionych ponowną pełnowartościową ruję, podczas gdy samice ciężarne nie przejawiają żadnych objawów. W związku z tym zwierzęta, które weszły ponownie w ruję nie mogą być uznane za ciężarne. Ten negatywny wynik próby uzyskany między 21 a 30 dniem po unasienieniu umożliwia trafne rozpoznanie ciąży w około 97% przypadków. Przy przeprowadzeniu próby między 10 a 20 dniem ciąży wzrasta liczba przypadków fałszywie dodatnich.

Próby fizyczne.

Podobnie jak u:

  • owiec,
  • kóz,
  •  suk

również i u świń znajduje coraz szersze zastosowanie rozpoznawanie ciąży przy użyciu detektorów ultradźwiękowych. Do chwili obecnej w użyciu są aparaty, w których wykorzystano zjawisko Dopplera z uwagi na możliwość uzyskania sygnałów akustycznych, na które przetwarzane są impulsy, powstające na skutek rytmicznych zmian częstotliwości fal ultradźwiękowych, odbitych od serca płodu.

U stojących loch głowicę ultradźwiękową przykłada się nieco powyżej ostatnich brodawek sutkowych pod fałdem kolanowym, u leżących – może być przykładana wyżej, ponad ostatnimi 4 parami sutek. Głowica powinna być powleczona środkiem śliskim. Po przyłożeniu do powłok brzusznych należy zmieniać kierunek wiązki ultradźwięków w celu natrafienia na serce płodu. Galopujący, dwubitny sygnał akustyczny o średniej częstotliwości około 180-200 sygnałów na minutę słyszalny jest od 7 tygodnia ciąży. Tętno tętnic pępowinowych oraz tętnic macicznych maciory daje sygnały niższe i cichsze. Przy rozpoznaniach pozytywnych za pomocą ultradźwięków zgodność ze stanem faktycznym samicy wynosi 100%. Rozpoznania fałszywie ujemne, nawet przy braku wprawy, nie powinny się zdarzać od 3 miesiąca ciąży. Ostatnio są również produkowane ultra detektory, oparte o zasadę echa z sygnalizacją świetlną. Wykazują one obecność zarówno płodów żywych, jak i martwych.

Stwierdzenie przebytej ciąży.

W ciągu kilku dni po porodzie występuje:

  • zwiotczenie powłok brzusznych,
  • wyciek z dróg rodnych,
  • silny obrzęk gruczołu mlecznego.

Do tego dołączają się jeszcze uszkodzenia nabłonka błony śluzowej pochwy i szyjki macicy powstałe w następstwie rozciągania lub ucisku, które w zależności od fazy zwijania się macicy utrzymują się od 1 do 3 dni.

Do około 4 tygodnia można u klaczy i krów stwierdzić przebytą ciążę na podstawie rektalne kontroli wielkości macicy, która w normalnych warunkach znajduje się w końcowym okresie zwijania się. Za przebytym porodem przemawia trwająca laktacja oraz wielkość i stopień rozwoju gruczołu mlecznego po laktacji zostaje zastąpiony przez tkankę tłuszczową do tego stopnia, że nawet badanie histologiczne nie może rozstrzygnąć, czy preparat pochodzi z wymienia ciężarnej jałówki czy też krowy. Zresztą stwierdzenie laktacji nie musi koniecznie świadczyć o przebytej ciąży, gdyż pewne czynniki:

  • ssanie,
  • prowokacja hormonalna,
  •  bodźce psychiczne,
  •  stany zapalne

mogą pomimo niezapłodnienia samicy wpływać na czynność gruczołu mlecznego.

Za dowód przebytej ciąży należy uważać sposób przebiegu tętnicy macicznej środkowej oraz jej odgałęzień. U krów, loch i suk, które nie były jeszcze ciężarne, większe i drobne odgałęzienia tej tętnicy mają przebieg prosty, podczas gdy po przebyciu pierwszej ciąży widoczne jest ich skręcanie się na kształt korkociągu lub tworzenie się rodzaju kłębków, przede wszystkim w bezpośrednim są sąsiedztwie brodawek macicy.

W miarę wzrostu liczby przebytych ciąż u zwierząt jednopłodowych zwiększa się asymetria rogów, gdyż ze względu na możliwość rozwoju płodu w prawym lub lewym rogu, jedna połowa macicy - przeważnie prawa – ulega powiększeniu.

Przy ocenie można także uwzględnić ciężar macicy. Szyjka macicy i macica jałówki, która nie przebyła jeszcze ciąży waży około 200-300 gramów, podczas gdy ciężar tych narządów u krów wynosi od ponad 300 do 600 gramów lub nawet więcej. Poza tym u jałówki, która nie była jeszcze cielna górna zewnętrzna powierzchni macicy i rogów jest gładka z nielicznymi tylko płytkami bruzdami podłużnymi, podczas gdy u krów występują bruzdy głębokie, wyczuwalne nawet przez prostnicę. Ogólnie rzecz biorąc macica zwierząt, które przebyły ciążę jest większa, a przede wszystkim bardziej masywna.

Błona śluzowa macicy jałówki, która nie była jeszcze ciężarna, posiada żółtaworóżowy kolor, natomiast u krowy przejawia brązowe zabarwienie, a przede wszystkim widoczne są na niej wyraźne zawiązki brodawek.

Również badanie histologiczne ściany macicy świń i bydła pozwala na dokładne ustalenie, czy zwierzę przebyło ciążę. Mięśniówka i błona śluzowa macicy zwierzęcia, które było już w ciąży wykazuje,zwłaszcza dookoła brodawek macicznych:

  • zwiększenie skupisk naczyń krwionośnych,
  •  zmiany regresywne, zachodzące w następstwie przeciążenia naczyń krwionośnych, tzw. sklerozy ciążowej.

To ciążowe stwardnienie naczyń polega na odkładaniu się w ścianach naczyń tętniczych hialinoelastoidów; proces ten rozpoczyna się zaraz po porodzie i ciągnie się aż do następnej ciąży. Tego rodzaju zmiany naczyń krwionośnych można stwierdzić już wcześniej w przypadku poronień.

U loch i suk po odsadzeniu osesków utrzymuje się wyraźna wiotkość gruczołu mlecznego oraz wydłużenie się brodawek sutkowych. Również u klaczy po zakończeniu okresu karmienia źrebięcia strzyki pozostają spłaszczone.

do góry
Pies i kot
Sklep jest w trybie podglądu
Pokaż pełną wersję strony
Sklep internetowy Shoper.pl